FTP, İngilizce “File Transfer Protocol” kelimelerinin baş harflerinden oluşur ve Türkçesiyle Dosya Aktarım Protokolü anlamına gelir. İnternet üzerinden bir bilgisayardan başka bir bilgisayara (genellikle istemci-sunucu modeliyle) dosya gönderme ve alma işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılan bir iletişim protokolüdür.
FTP, 1971 yılında ilk kez tanıtılmış ve 1985 yılında RFC 959 ile bugünkü standart halini almıştır. Bu protokol sayesinde kullanıcılar, bir uzak sunucuya bağlanarak:
-
Dosya yükleyebilir (upload)
-
Dosya indirebilir (download)
-
Klasör oluşturabilir
-
Dosya veya klasörleri silebilir
-
Dosya izinlerini değiştirebilir
Bu işlemler, FTP istemcileri aracılığıyla kullanıcı dostu arayüzlerle kolayca gerçekleştirilebilir.
FTP Nasıl Çalışır?
FTP, istemci-sunucu mimarisiyle çalışır. Bir FTP istemcisi, bir FTP sunucusuna bağlanarak dosya işlemlerini gerçekleştirir. Bağlantı kurulduğunda, iki temel kanal kullanılır:
1. Kontrol Kanalı (Control Connection):
İstemci ile sunucu arasındaki komut alışverişi bu kanal üzerinden gerçekleşir. Örneğin; “dosya indir”, “klasör oluştur” gibi komutlar bu kanalda iletilir.
2. Veri Kanalı (Data Connection):
Gerçek dosya transferi işlemi bu kanal üzerinden yapılır. Yani dosya aktarımı buradan gerçekleşir.
FTP bağlantısı, genellikle 21 numaralı port üzerinden yapılır. Bazı durumlarda güvenlik gerekçesiyle farklı portlar da tercih edilebilir.
FTP Türleri Nelerdir?
FTP’nin farklı türleri mevcuttur ve her biri farklı güvenlik düzeylerine sahiptir. Bunlar:
1. FTP (Standard FTP):
Veri ve oturum bilgileri şifrelenmeden iletilir. Güvenli değildir.
2. FTPS (FTP Secure / SSL):
FTP’ye SSL (Secure Sockets Layer) güvenlik protokolü entegre edilmiştir. Oturum bilgileri ve veri şifreli iletilir.
3. SFTP (SSH File Transfer Protocol):
FTP ile karıştırılsa da farklı bir protokoldür. SSH (Secure Shell) üzerinden güvenli dosya aktarımı sağlar.
4. Anonymous FTP:
Kullanıcı adı ve parola gerektirmeden, anonim şekilde dosya indirmenizi sağlar. Genellikle halka açık yazılım arşivlerinde kullanılır.
FTP Kullanım Alanları
FTP, birçok alanda aktif olarak kullanılan bir protokoldür. En yaygın kullanım alanları şunlardır:
🔧 Web Geliştirme:
Web siteleri için dosyaların sunucuya yüklenmesi, güncellenmesi ve yönetimi FTP ile sağlanır.
🗂️ Veri Yedekleme:
Şirketler veya bireyler, verilerini harici sunuculara yedeklemek için FTP’yi kullanır.
📤 Dosya Paylaşımı:
Büyük dosyaları e-posta yerine FTP ile paylaşmak daha verimli ve güvenlidir.
🔐 Uzak Sunucu Yönetimi:
Sunuculardaki dosya yapısını yönetmek için FTP istemcileri kullanılır.
Popüler FTP İstemcileri
FTP bağlantısı kurmak için özel yazılımlara ihtiyaç vardır. Aşağıda en çok tercih edilen FTP istemcilerini bulabilirsiniz:
-
FileZilla: Ücretsiz, açık kaynaklı ve çok platformlu.
-
WinSCP: Windows kullanıcıları için popüler bir SFTP ve FTP istemcisi.
-
Cyberduck: MacOS ve Windows destekli, kullanıcı dostu arayüze sahip.
-
Transmit: Profesyonel Mac kullanıcıları için tercih edilen FTP yazılımı.
Bu istemciler sayesinde dosyaları sürükle bırak yöntemiyle rahatça yönetebilirsiniz.
FTP Bağlantısı Nasıl Kurulur?
Bir FTP bağlantısı kurmak için aşağıdaki bilgilere ihtiyaç vardır:
-
Sunucu Adresi (Host): ftp.orneksite.com gibi
-
Kullanıcı Adı: Sunucuya erişim için tanımlanan kullanıcı adı
-
Parola: Güvenli bağlantı için belirlenmiş şifre
-
Port Numarası: Genellikle 21 (SFTP için 22)
Örnek bir bağlantı yapılandırması:
Bağlantı kurulduktan sonra dosya alışverişi başlatılabilir.
FTP’nin Avantajları Nelerdir?
FTP, yıllardır kullanılan köklü bir protokol olması nedeniyle birçok avantaja sahiptir:
-
Büyük dosyaların rahat aktarımı
-
Klasör yapısının korunması
-
Uzaktan yönetim imkânı
-
İstemci yazılımlar sayesinde kolay kullanım
-
Yüksek hızda veri aktarımı
Ancak tüm bu avantajlarına rağmen, şifreleme desteği olmayan FTP bağlantıları güvenlik riski taşıyabilir. Bu nedenle mümkünse FTPS ya da SFTP tercih edilmelidir.
FTP’nin Dezavantajları
FTP’nin bazı zayıf yönleri de mevcuttur. Bunlar:
-
Veri şifrelemesi yoksa bilgiler kolayca ele geçirilebilir.
-
Güvenlik önlemleri yetersizse saldırılara açık olabilir.
-
Firewall ve NAT cihazlarıyla uyumsuzluk yaşanabilir.
Bu nedenle özellikle hassas veriler aktarılırken güvenli FTP alternatiflerinin kullanılması önerilir.
FTP Güvenli Mi?
Standart FTP bağlantıları şifrelenmemiş şekilde veri ilettiği için güvenli değildir. Özellikle halka açık ağlarda veya kritik veri iletimlerinde FTP yerine:
-
FTPS (SSL destekli FTP)
-
SFTP (SSH destekli dosya aktarımı)
kullanmanız önerilir.
Ayrıca güvenli FTP bağlantısı için şu önlemleri alabilirsiniz:
-
Güçlü şifreler kullanın
-
Güvenli bağlantı türlerini tercih edin
-
Güncel FTP sunucu yazılımı kullanın
-
FTP erişimlerini IP bazlı sınırlandırın
İlginizi Çekebilir: Google Gravity Nedir?
